Phát triển nhà ở xã hội đã trở thành một luồng khí nóng làm tan băng thị trường bất động sản, dần lấy thăng bằng cho cán cân cung-cầu đang lệch. Và việc này cũng chứng minh thị trường bất động sản Việt Nam đang hồi phục nhanh chóng.
Phát triển nhà ở xã hội làm tan băng thị trường BĐS
Nói đến nhà ở xã hội nhiều người thường liên tưởng tới những khu chung cư mới được xây dựng và bán giá ưu đãi cho người nghèo đô thị. Bởi vậy, có ý kiến nghi hoặc sự hỗ trợ về nhà ở chỉ dành cho người nghèo đô thị còn dân nghèo vùng nông thôn liệu có thiệt thòi. Tuy nhiên, trên thực tế, khái niệm nhà ở xã hội cần phải được hiểu đầy đủ hơn để thấy tính nhân văn của chính sách này.
Hướng tới mọi dân nghèo
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Đỗ Đức Duy cho hay khái niệm nhà ở xã hội chỉ thực sự được làm rõ khi Chiến lược phát triển Nhà ở quốc gia đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt lần đầu tiên vào năm 2010.
Chiến lược đã đưa ra quan điểm có tính đột phá, phát triển nhà ở là trách nhiệm của Nhà nước, của xã hội và cả người dân; đồng thời xác định phải phát triển đồng thời hai loại nhà ở.
Nhà ở thương mại theo thị trường hàng hóa giành cho đối tượng có đủ khả năng chi trả theo cơ chế thị trường. Còn nhà ở xã hội là nhà ở thị trường phi hàng hóa có sự hỗ trợ của Nhà nước để giảm giá thành.
Khi quan điểm đã rõ, chính sách đã thông, Chính phủ, Bộ Xây dựng cùng các bộ, ngành, địa phương đã triển khai hàng loạt chương trình phát triển nhà ở xã hội trọng điểm phù hợp với từng khu vực, từng nhóm đối tượng cụ thể chứ không chỉ bó gọn trong loại hình chung cư cho người thu nhập thấp đô thị như nhiều người vẫn lầm tưởng-Thứ trưởng Đỗ Đức Duy khẳng định.
Theo báo cáo của Chính phủ tại Kỳ họp Quốc hội lần thứ X, tính đến hết quý 3/2015, Nhà nước hỗ trợ trực tiếp kinh phí để xây dựng mới, cải tạo nhà ở đối với 80% người có công trong số gần 80.000 hộ theo kế hoạch tại Quyết định 22/2013/QĐ-TTg. Cùng đó, Chương trình 167 giai đoạn 1 đã hỗ trợ 530.000 hộ n ghèo khu vực nông thôn và giai đoạn 2 đang tiếp tục triển khai với khoảng 311.000 hộ.
Đối với khu vực ngập lũ Đồng bằng sông Cửu Long, giai đoạn 1 đã giải quyết chỗ ở an toàn, ổn định cho 146.000 hộ dân và giai đoạn 2 đã tăng thêm hơn 50.000 hộ.
Khu vực thường xuyên bị bão lũ ở miền Trung cũng đã hoàn thành giai đoạn thí điểm với 700 căn và giai đoạn mở rộng đã lên tới con số 28.000 căn nhà chống bão, lũ.
Riêng chương trình nhà ở xã hội khu vực đô thị, cả nước đã hoàn thành đầu tư xây dựng 135 dự án; trong đó có 51 dự án nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, quy mô xây dựng 25.850 căn hộ với tổng mức đầu tư khoảng 9.560 tỷ đồng; 84 dự án nhà ở xã hội cho công nhân, quy mô xây dựng 28.550 căn hộ với tổng mức đầu tư khoảng 6.730 tỷ đồng.
Trên cả nước đang tiếp tục triển khai 171 dự án nhà ở xã hội; trong đó có 108 dự án nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, quy mô xây dựng khoảng 61.290 căn hộ, tổng mức đầu tư khoảng 31.760 tỷ đồng; 63 dự án nhà ở xã hội cho công nhân với quy mô xây dựng khoảng 69.300 căn hộ, tổng mức đầu tư khoảng 18.800 tỷ đồng.
Chương trình phát triển nhà ở sinh viên đã có 85 dự án hoàn thành và đưa vào khai thác sử dụng, giải quyết chỗ ở cho khoảng 330.000 sinh viên.
Tính quy đổi, thông qua các chương trình phát triển nhà ở xã hội trọng điểm, đến nay đã có khoảng 780.000 hộ gia đình, tương đương khoảng trên 3 triệu người nghèo, người thu nhập thấp được cải thiện chỗ ở.
Chương trình phát triển nhà ở xã hội được thực hiện cho người nghèo, người có thu nhập thấp
Nhóm lửa trong mưa
Trở lại câu chuyện của giai đoạn năm 2010 trở về trước, thị trường bất động sản phát triển thiếu ổn định, khi thì sốt nóng, lúc lại trầm lắng, thậm chí đóng băng theo từng chu kỳ. Tuy nhiên, mấu chốt vẫn nằm ở chỗ giá bất động sản càng tăng, sản phẩm nhiều, nhưng người nghèo, người thu nhập thấp vẫn khó tiếp cận và sở hữu.
Đỉnh điểm là vào năm 2011-2012, thị trường “bất động” với tồn kho lên tới gần 130.000 tỷ đồng. Điều nghịch lý là đại đa số dân cư đô thị vẫn không thể mua và sở hữu nhà ở. Lý do là phần lớn sản phẩm bất động sản khi ấy đều thuộc phân khúc trung và cao cấp, trong khi hơn 80% người dân đô thị có thu nhập trung bình và thấp nên không thể đủ khả năng mua những sản phẩm này.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng đã thẳng thắn chỉ ra nguyên nhân dẫn đến tình trạng “đóng băng” của thị trường lúc bấy giờ là lệch pha “cung-cầu” quá lớn, thừa quá nhiều sản phẩm trung và cao cấp, trong khi thiếu quá nhiều sản phẩm bình dân, giá rẻ. Và cách tháo gỡ duy nhất là phải khắc phục điểm yếu này, điều chỉnh cơ cấu hàng hóa một cách hợp lý để sản phẩm bất động sản đến được với mọi đối tượng, phù hợp với nhu cầu thực và khả năng thanh toán thực của thị trường.
Bộ Xây dựng đã đề xuất một nhóm giải pháp đồng bộ để tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản gắn với thực hiện Chiến lược nhà ở quốc gia, đặc biệt là nhà ở xã hội, được Chính phủ cụ thể hóa tại NQ02 năm 2013 và NQ61 năm 2014. Đồng thời với việc hoàn thiện cơ chế, chính sách, việc rà soát phân loại các dự án bất động sản được thực hiện trên toàn quốc.
Nhiều dự án xin chuyển đổi từ nhà ở thương mại sang dự án nhà ở xã hội, điều chỉnh cơ cấu căn hộ các dự án nhà ở thương mại (chia nhỏ căn hộ) cho phù hợp hơn với nhu cầu của thị trường.
Các chính sách miễn giảm tiền sử dụng đất, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế VAT được áp dụng đối với các doanh nghiệp phát triển nhà ở xã hội.
Đặc biệt, Chính phủ đã giành gói hỗ trợ tín dụng 30.000 tỷ đồng với lãi suất ưu đãi dành cho doanh nghiệp phát triển nhà ở xã hội và người dân vay để mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội, nhà ở thương mại giá bán thấp...
Lượng giao dịch thành công liên tục tăng, bắt đầu từ phân khúc sản phẩm trung bình và thấp, lan dần sang khu vực sản phẩm trung và cao cấp.
Lượng giao dịch thành công năm 2014 tại Hà Nội tăng gần 2 lần, tại Thành phố Hồ Chí Minh tăng gần 1,3 lần so với năm 2013; trong 10 tháng năm 2015, tại Hà Nội có khoảng 16.200 giao dịch thành công, tại TP. Hồ Chí Minh có khoảng 15.500 giao dịch thành công (tăng gấp 2 lần so với cùng kỳ 2014).
Tồn kho bất động sản đến tháng 10/2015 đã giảm 72.262 tỷ đồng xuống còn 56.286 tỷ đồng ( mức giảm tương đương 56,21%) so với quý 1/2013.
Giá nhà ở được kéo về sát với giá trị thực và tương đối ổn định; trong đó có khu vực đã giảm tới 30% so với thời kỳ sốt nóng năm 2010, giúp người mua được hưởng lợi.
Phát triển nhà ở xã hội đã trở thành một luồng khí nóng làm tan băng thị trường bất động sản, dần lấy thăng bằng cho cán cân cung-cầu đang lệch.
Chọn tháo gỡ khó khăn cho thị trường bằng chính sách mà lại phát triển được quỹ nhà ở xã hội vốn đang rất thiếu để dân nghèo hưởng lợi từng được ví như “nhóm lửa dưới mưa.” Thế nhưng, các giải pháp đồng bộ đã được chứng minh bằng sự hồi phục nhanh chóng của thị trường bất động sản Việt Nam, việc phát triển nhà ở xã hội - ngọn lửa nhóm dưới mưa đã thành công.
